Slachtoffer van ‘sextortion’? Het is nooit jouw schuld!

Sexting hoort er tegenwoordig bij, is zelfs vrij normaal onder de jeugd en volgens deskundigen een normaal onderdeel van sociale en seksuele ontwikkeling. Maar het kan te ver gaan, bijvoorbeeld als iemand  je afperst en dreigt met openbaarmaking van jouw naaktfoto’s. Een vorm van online misbruik die steeds vaker voor komt, met doorgaans enorme impact voor de slachtoffers. 

Onlangs in het nieuws de strafzaak tegen de 24-jarige Gianni de W. die ervan wordt verdacht meer dan honderd minderjarige meisjes te hebben gedwongen om naaktfoto’s te sturen. Hij bood de meisjes eerst geld voor hun naaktbeelden. Vervolgens dreigde hij dat materiaal online te zetten als ze niet nóg meer beelden stuurden. Volgens de politie gaat het om de grootste sextortion-zaak die ooit in Nederland aan het licht is gekomen.

Meest gemelde misdrijf
Omdat niet iedereen ermee naar buiten komt, weet niemand precies hoeveel jongeren in ons land slachtoffer worden van sextortion. Bij hulplijn Helpwanted (onderdeel van Expertisebureau Online Kindermisbruik) kwamen in 2021 maar liefst 2.400 meldingen van sextortion binnen. Ada Gerkens: “Het is bij ons het meest gemelde misdrijf en staat in de ranglijst boven bijvoorbeeld cybergrooming (waarbij het doel een persoonlijke ontmoeting met het slachtoffer is).” Daarbij gaf in 2022 ruim 6 procent van de 16-plussers aan last te hebben (gehad) van online seksuele intimidatie. Iets minder dan 1 miljoen mensen dus (!).

Onder de melders zijn de jongens sinds kort in de meerderheid. Gerkens: “Zij worden meestal onder druk gezet om geld over te maken (‘financiële sextortion’), terwijl het bij meisjes vaker om de beelden zelf gaat (‘seksuele sextortion’). Vermoedelijk omdat op bijvoorbeeld pornosites minder vraag is naar naaktbeelden van jongens dan van meisjes.”

Meer animo
Een verklaring voor de zaak De W., en de stijging van het aantal sextortion-zaken, is dat het versturen van naaktbeelden in het algemeen gewoner is geworden. Het rapport van Helpwanted signaleert dat jongeren onderling in toenemende mate foto’s delen om te flirten bijvoorbeeld, als grap, of om bij vrienden te pronken met hun seksuele contacten. En het lijkt er nu op, zegt Gerkens, dat de drempel om beeldmateriaal in ruil voor geld te delen óók lager is geworden: “Het feit dat we steeds vaker meldingen krijgen van meisjes die uit het niets geld aangeboden krijgen voor naaktfoto’s, wekt de indruk dat daar animo voor is. Dat er meisjes zijn, die daar op ingaan.”

De impact
Ondertussen wordt er steeds meer bekend over de impact van online seksueel geweld. Roy Heerkens van Slachtofferhulp: “De impact kan vergelijkbaar zijn met fysiek seksueel geweld, zoals aanranding en verkrachting. Het kan net zo goed leiden tot somberheid, PTSS en vaker denken aan zelfdoding. Omdat de dreiging dat het materiaal publiek wordt, het extra belastend maakt.”

Ook volgens Iva Bicanic van Centrum Seksueel Geweld is online seksueel misbruik qua impact  vergelijkbaar met fysiek seksueel geweld: “Dat wordt vaak onderschat. Deze slachtoffers kampen ook met schuldgevoelens en schaamte en als gevolg daarvan zwijgen ze vaak. En daardoor verwerk je het niet. Bij kinderen die dit niet verwerken, is de kans op herhaling groot. Het is daarom vooral belangrijk om erover te praten met een ouder of hulpverlener.”

Gouden tips voor sexting!
– Maak er geen pornovoorstelling van.
– Houd het zo veel mogelijk anoniem.

Slachtoffer geworden van sextortion?
– Het is niet jouw schuld en je hoeft je niet te schamen!
– Verzamel bewijs en stop al het contact met de afperser.
– Doe aangifte bij de politie (al naar gelang de situatie), zeker als het een vreemde betreft.
– Neem een volwassene in je omgeving of een hulpverlener in vertrouwen.

Bronnen: NRC 21/01/23, De Telegraaf 21/01/23 en Brabants Dagblad 21/01/23