Als je kind is misbruikt…

Blauwe Maan biedt hulp na onvrijwillige seks en misbruik aan iedereen die daar mee te maken heeft gehad. Aan slachtoffers, maar ook aan mensen in hun naaste omgeving, zoals ouders en partners. Ari kwam in contact met Blauwe Maan, nadat haar dochter seksueel is misbruikt door een familielid. Nicole, medewerker bij Blauwe Maan sprak met Ari, uitvoerig en openhartig, over haar ervaringen. De negatieve en – vooral – de positieve.

Hoe ben je bij Blauwe Maan terechtgekomen?
Nadat het misbruik van mijn dochter uitkwam, vond ik dat dit bekend gemaakt moest worden. Ik ben naar Slachtofferhulp gegaan. Zij verwezen mij door naar Blauwe Maan en Jeugd & Gezin. Binnen een week kon ik al bij Blauwe Maan terecht. Mijn dochter is toen wel mee geweest naar de intake, maar heeft toen besloten verder geen hulpverlening te willen. Ze geloofde het wel en dacht dat ze het, met hulp van mij, zelf kon redden. Met mij wilde ze er wel over praten, maar niet met de hulpverlening. Ikzelf besloot wel naar Blauwe Maan te gaan en kreeg begeleiding van twee hulpverleners.

Denk je dat jouw dochter weerstand had om in behandeling te gaan?
Geloof niet dat het echt weerstand is. Ik denk dat ze de gebeurtenissen vooral meteen weg heeft gestopt. Tijdens het misbruik had mijn dochter al het idee, ‘als ik niks zeg en ik doe wat er van me gevraagd wordt, dan kom ik er het beste van af.’ En na de rechtszaak dacht ze: hij wordt nu opgepakt en daarmee is het klaar. Ik zet er een streep onder. Zo gaat ze vaker met moeilijke dingen om. Ik denk dat dat haar levensstrategie is.

Had je al eerder van Blauwe Maan gehoord?
Ik kende het niet, terwijl ik er zelfs in de buurt woon. Slachtofferhulp vertelde dat we ook altijd bij hun terecht konden, maar dat we hiervoor beter de gespecialiseerde hulpverlening van Blauwe Maan konden benaderen.

Hoe pakte Jeugd & Gezin deze situatie op?
Jeugd & Gezin zei dat we op het programma stonden om terug gebeld te worden. Op de vraag waarom we niet eerder gebeld konden worden, werd gezegd dat ze eerst wilden zorgen voor de kinderen van de dader. En daarna waren mijn kinderen aan de beurt. Ik zei dat ik ondertussen bij Blauwe Maan was en ook bij Slachtofferhulp terecht kon en dat ik Jeugd & Gezin dan niet meer nodig had. Ik heb Jeugd en Gezin ook niet meer gezien en ze zijn nooit aan huis geweest.

Hoe heb je jouw eerste bezoek aan Blauwe Maan ervaren?
Ik werd er warm ontvangen. De ruimte waar ik binnenkwam, was een mooie kamer met van die luie stoelen. Ik was samen met mijn dochter. We hadden wat foldertjes doorgebladerd tijdens het wachten en hadden nog even tijd om te overleggen. De twee hulpverleners introduceerden zichzelf en zeiden dat ze rustig van start zouden gaan. Dat stelde me erg op mijn gemak. Ik had meteen het idee dat ik wel op de juiste plek was. Wat voor hulp ik ook nodig had, dáár mocht het er zijn. Het was prettig en ik voelde me thuis. De ruimtes waren aangekleed als huiskamer en er was thee. Door dit alles werd ik gemakkelijk over de streep getrokken en wilde ik alles eruit gooien. Dat werkte goed.

Hoe vond je het om daar binnen te stappen en te weten dat je hier doelgericht kon werken? Maakte het dit makkelijker om de stap te zetten?
Dat weet ik niet. Ik heb eerder therapieën gehad, voor andere dingen. Maar het was fijn dat het doelgericht was, dat het in de buurt was, dat er geen wachtlijst was én dat er ervaringsdeskundigen werkten. Ze hebben daar een enorme kennis natuurlijk en bieden hulp aan iedereen in het netwerk van het slachtoffer. ‘s Avonds ging ik wel eens naar de contactgroep voor ouders, dat vond ik toen heel prettig. Ik kon daar luisteren naar andere ouders/verzorgers en samen praten over de negatieve, maar vooral ook de positieve dingen. Ik werd echt uitgenodigd om in de ‘Blauwe Maan-familie’ te zijn, zeg maar.

Hoe vond je het om met een hulpverlener én een stagiair de gesprekken in te gaan?
In eerste instantie richtte ik me naar de hulpverlener, ook omdat die ouder was. Maar toen was de hulpverlener een keer ziek en nam de stagiair het over. Dat ging zó soepel. Hij wist veel en kon mij goed opvangen. Ook al ben ik een stuk ouder dan hij, ik voelde me net zo thuis bij hem als bij de hulpverlener. Ik heb bij elk gesprek wel gezegd tegen hem dat ik maar één iemand aan zou kijken, niet omdat ik hem buiten wilde sluiten, maar het praat gewoon makkelijker. Maar toen ik eenmaal met hem alleen was geweest en de hulpverlener weer aansloot, ging ik met mijn verhaal verder in gesprek met de stagiair. Het is ook fijn om verschillende manieren van aanpak te hebben. De hulpverlener had veel praktische tips voor me  en de stagiair wist weer andere dingen, waar ik ook veel aan had.

Hoelang kwam je bij Blauwe Maan, of kom je er nu nog?
Ik ben gedurende vijf maanden bij Blauwe Maan geweest. Toen vond ik het voor mezelf wel goed genoeg. Ik kon weer stappen zetten om mijn leven en mijn sociale contacten op te pakken. Die contacten waren op de hoogte van het gebeuren; ik kon mijn ei bij hun kwijt en had Blauwe Maan veel minder nodig. Wel ben ik nog bij Blauwe Maan geweest voor en na de rechtszaak. Zo nu en dan heb ik nog telefonisch contact. Dan bellen ze om te vragen hoe het met me gaat of omdat ze een vacature voor me hebben gevonden. Soms ook vragen ze of ik  mijn ervaringsverhaal wil delen, bijvoorbeeld bij een voorlichtingsactiviteit of zoals nu, tijdens dit interview. Die ondersteuning, en dat ze mij uit zichzelf bellen, is gigantisch fijn. En het idee dat ik er altijd terecht kan, als dat nodig is.

Die contactavonden speciaal voor ouders/verzorgers, hoe heb je die ervaren?
De eerste keer dacht ik: wat ga ik daar vertellen en wat wil ik delen? Iedereen heeft zijn eigen verhaal en zit in zijn eigen verwerkingsfase, wat heel logisch is. In eerste instantie heb ik alleen geluisterd. Ik vond het lastig, omdat het vaak heel negatief was wat er verteld werd; er was veel boosheid. Maar ik had die fase al doorlopen. Toch heb ik besloten om mijn verhaal te doen, waarbij ik heb geprobeerd ook het positieve te benadrukken. Natuurlijk, je bent ook als ouder slachtoffer. Maar je zult uiteindelijk verder moeten en ondanks dit trauma op een positieve(re) manier in het leven moeten gaan staan. Anders kom je er niet.
Het was wel fijn om via de app contact te kunnen maken met andere ouders die op dat moment in een zelfde fase zitten als jijzelf. Na een tijdje verwatert dat, maar op dat moment heb je iets aan elkaar. Later, na de rechtszaak ben ik nog terug gegaan om te vertellen hoe het was geweest. Gewoon praktische informatie, daar hebben ouders toch het meeste aan, denk ik.

Je hebt nu mensen bij wie je je verhaal kwijt kunt, als je daar behoefte aan hebt?
Ja, verschillende wel eigenlijk. De dag dat ik hoorde wat er met mijn dochter was gebeurd, heb ik in mijn emotie een vriend opgebeld en die heeft mij erg gesteund en opgevangen. En ik heb nog vriendinnen en zelfs buren die hiervan op de hoogte zijn. Maar nu is het ondertussen enige tijd geleden. Toen was het je hele leven dat hierom draaide. Na verloop van tijd ebde de behoefte om erover te praten weg. Al komt het zo nu en dan nog wel ter sprake. Ik praat er ook met mijn kinderen over, wanneer ze dit willen. Mijn jongste dochter heeft als laatste hulp gehad. Zij heeft behoorlijk in de put gezeten door wat haar zus is overkomen. Ze wilde er iets mee, want ze had er veel verdriet van. Haar klasgenoten begrepen dit niet, want ze had toch een goed leven? Ik ben toen met haar naar een praktijkondersteuner gegaan en ze heeft kunnen praten over hoe ze om kan gaan met het slechte slapen en met haar emoties. Ook de mentor van school is hier toen bij betrokken geweest.

Wel bijzonder dat het zo bespreekbaar mocht zijn in het gezin.
Ja, dat moet. Als je het niet bespreekbaar maakt en je stopt het allemaal weg, dan kun je elkaar nooit helpen. De lading en spanning rond het onderwerp, maken je leven kapot. En als je er met iemand over kan praten, wie het ook is, dan helpt dat écht. Mijn kinderen mogen alles tegen mij zeggen. Ook als ik iets niet goed doe of iets stoms zeg. Dat maakt het wat luchtiger, veiliger en vertrouwd. Er zijn vast andere manieren waarop je met iets als dit om kan gaan, maar wegstoppen helpt in ieder geval nooit.

Hoe ging je om met jouw behoeftes en die van jouw kind, wanneer deze niet op één lijn lagen?
Dat was best lastig. Ik begreep niet waarom ze geen hulp kon accepteren. Want hoe ging ze in haar eentje dit uit haar lijf krijgen?! Daar heb ik wel frictie over gehad met haar en ik heb haar gezegd dat ik dit onverstandig vond. Ik moest het wel accepteren en respecteren, maar dit was moeilijk voor me. Mijn dochter was wel benieuwd wat ik zoal besprak met Blauwe Maan en vroeg hiernaar. Dit vertelde ik dan, ook aan de andere kinderen. Blauwe Maan heeft me daarbij ondersteund, met hoe ik het beste met mijn gezin om kon gaan in deze situatie. Indirect was het dan toch een beetje een therapiesessie. En zo kregen we begrip voor elkaar. Ieder voor zich had er wel behoefte aan om erover te praten. Resultaat was dat de andere kinderen ook hulp gingen zoeken voor zichzelf. Hierin zorgden wij als gezinsleden ook voor elkaar, door elkaar te vragen hoe het met de ander ging.

De vriend van jouw dochter is in eerste instantie achter het misbruik gekomen?
Ja, en hij is nog steeds haar vriend. Het is voor hem ook best moeilijk. Mijn dochter praat er niet echt over, dus is het voor hem fijn als hij wat kwijt kan bij mij en advies kan krijgen over hoe hij met mijn dochter om moet gaan. Hij zal zich aan moeten passen aan het tempo van mijn dochter, maar hij wil haar hierin graag steunen. Mijn dochter moet haar grenzen bewaken en daar kan hij haar ook bij helpen. Ze hebben een hele goede band samen. En ik ben hem voor altijd dankbaar dat hij het misbruik ontdekt heeft, maar hij moet wel goed voor mijn dochter zorgen. Hij vindt het ook wel raar om met mij over mijn dochter te praten, maar ik zeg hem dat het wel mag. Al kan hij steeds beter zelf de dingen verwerken, begrijpen en loslaten. En zijn de gesprekken al minder dan voorheen.

Heeft het misbruik invloed gehad op het contact met andere familieleden? En vrienden?
Ik heb geen contact meer met mijn vader en ook niet met mijn zus. Beiden waren op de hoogte, maar hebben mij niet benaderd. Ik had er alleen met een tante over gesproken. Maar die was vooral heel boos en zei dat ze altijd al had gedacht, dat er iets was met die man. Ik had niks aan dat soort uitspraken, dan had ze er tóen iets over moeten zeggen. En ondertussen wel naar mij wijzen met een beschuldigende vinger en vragen waarom ík toen niets heb gezien.
Ik ben ook veel vrienden verloren. Sommige vrienden heb ik bewust niets verteld. Andere vrienden zeiden: “Oh ja, dat dacht ik wel. Ik heb wel eens bepaalde signalen opgevangen.” Wat ben je dan voor iemand dat je die gedachte niet meteen met mij deelde! Dat is gewoon einde vriendschap en daar ben ik ook heel stellig in.

Van de familie heeft mijn zoon er het meeste moeite mee gehad. Hij heeft lang geautomutileerd. Ik heb hem voorgesteld naar de GGZ te gaan. Maar hij is heel intelligent, dus die hulpverleners kon hij eenvoudig om de tuin leiden. Hij was er al snel van verlost.

Kon hij jou uitleggen wat voor emoties hij voelde?
Hij was erg verdrietig en vooral boos op zichzelf, omdat hij zijn zus niet had kunnen beschermen en dat hij niks had gemerkt of gezien, terwijl hij met een van de kinderen van de dader op een kamer sliep. Hij kon zich er wel goed over uiten, maar trok zichzelf toch terug. Het heeft echt veel consequenties gehad daarna.

Aan de GGZ heeft hij dan weinig gehad. Heeft hij een andere plek gevonden waar ze hem wel goed konden helpen?
Hij heeft wel nog een tijdje gesprekken gehad met de maatschappelijk werker op school, maar daar kon hij ook niet echt zijn ei kwijt. Met een van de mentoren heeft hij ook nog een paar gesprekken gehad en uiteindelijk heeft hij het wel los kunnen laten.

Wat heftig was dat ook voor hem.
Ja. Ik zag mijn zoon ook even niet, omdat hij een tijdje niet zo blij was met mijn opvoeding. Hij is toen een periode bij mijn ex gebleven. Ik wilde de kinderen goed begeleiden, maar hij wilde toen graag even met rust gelaten worden. En dat begreep ik wel, ook gezien zijn leeftijd. Mijn ex zei op een gegeven moment dat onze zoon niet meer over het misbruik van zijn zus praatte. Mijn ex praatte er ook niet over en stopte het weg. Alleen als we bij de rechter waren of voorbereidingen troffen rond de rechtszaak, praatte hij er wel over. De vrouw van mijn ex is trouwens ook bij Blauwe Maan (geweest). Uiteraard niet bij dezelfde hulpverleners die ik heb gehad, in verband met de privacy.

Heb je ook jouw creativiteit gebruikt voor jouw eigen herstel?
Bij Blauwe Maan heb ik alleen gesprekken gehad. Ik ben een echte prater. De rest heb ik thuis gedaan. Ik ben daarin heel creatief. Ik ging dan tekenen om zo de dingen voor mezelf op een rijtje zetten. Of in de tuin werken. En als ik boos was ging ik met de mattenklopper heel hard een kleed uit kloppen. Wat mij het meeste hielp naast de gesprekken was naar buiten gaan; wandelen, fietsen, met muziek op, de natuur in, alleen zijn.

Mensen waar ik nu mee praat, hebben veel respect voor hoe ik hiermee omga. Ik heb mijn eigen maniertjes hiervoor, weet waar ik mee bezig ben en heb het voor mezelf goed op de rit. Maar het is wel eens moeilijk. Als je nieuwe mensen ontmoet waar je in de toekomst misschien vaker mee om zult gaan, vind ik dat ze het wel moeten weten. Omdat het toch een belasting is in je gezin. En voor jezelf. Ik had bijvoorbeeld iemand ontmoet die zich niet kon vinden in het Nederlandse rechtssysteem. Dan gebeurden er bepaalde dingen en kwamen er toch weer emoties omhoog, die ik een plekje moest geven. En dat geeft weer stof tot nadenken. Is de rechtspraak wel goed genoeg? Ik denk dat twee jaar voor dit vergrijp wel goed is. Ik denk niet dat iemand levenslang moet krijgen of een jarenlange straf. Dat is veel te veel en voegt niets toe. Ze kunnen iemand beter psychische hulp geven, dan dat de dader na twee jaar nog steeds in de gevangenis zit. Want hoe komt die persoon dan terug in de maatschappij?

Soms kun je ook heel moe worden van het delen van je verhaal, ook al heb je het nodig.
Ja, ik was pas een keer in de kroeg met iemand aan het praten, met wie ik vaker contact had. Ik zei dat ik op tijd naar huis ging, omdat ik de dag erna een gesprek had. Hij vroeg ernaar, dus ik vertelde erover. Hij reageerde met: “Oh, waar woont hij, want dan zal ik hem wel even.” Daar had ik dus niets aan, het voegt niets toe. Later stuurde hij een bericht om me succes te wensen met dit interview en zei dat het wel een en ander op zou rakelen. Dat klopt, maar dat kan ik ook weer verwerken. Mocht het een impact hebben, dan kan ik altijd contact opnemen met Blauwe Maan. Verder kan ik alleen maar blij zijn dat ik iets terug kan doen voor Blauwe Maan, want ze doen heel belangrijk werk. Hoe meer mensen Blauwe Maan kennen, hoe beter.

Is er nog iets wat je graag kwijt wilt? Iets wat je andere ouders/verzorgers mee zou willen geven?
Het enige wat ik kan zeggen is: blijf er over praten! En zolang het jou steunt, moet je zeker bij Blauwe Maan zijn en blijven. Maar zodra je het weer alleen kunt, pak dan vooral door. Ga ervoor en vecht voor jouw leven en voor je kinderen. Steun elkaar. Maar accepteer het ook, als jouw kind er op dit moment voor kiest om geen professionele hulp te zoeken. Geef je kind tijd en ruimte om hierin zelf keuzes te maken.